Caz Tarihi

[Cho®dSolo]

Caz daima bir azınlığın işi olmuştur.Unutulmamalıdırki yüzyılımızın popüler müziğini besleyen cazdır.Bunun en büyük nedeni bildiğimiz batı müziğine vuruş "beat" cazla girmiştir.Cazın en etkileyici yönü stillerindeki evrimdir.Düşünecek olursak son 60 sene içerisinde bu denli zıt,ama böylesine elle tutulur şekilde birbirine bağlı stiller geliştirilebilmiş başka bir sanat dalı daha varmıdır?f
Her stil diğerinin yerine geçmez, her stil bir öncekini ve öncekierin hepsini içerir. Ünlü cazcılar stilleri ile anılır.Bu kişiler yaşadıkları zamanla kendi stili arasındaki ilişkiyi iyi kurmuşlardır. Örneğin Swing stili İkinci Dünya Savaşı öncesigüvenlik arayışı ve hayatın toptan standartlaştırılması, bir amerikan rüyası olan "love of bigness" yani büyük olana düşkünlüğü anlatır.

COLOR=#000000-Ragtime


Caz New Orleans'ta doğdu. New Orleans stili caz müziğindeki ilk stil olarak değerlendirilir. Oysa onun öncesinde Ragtime vardı. Ragtime'ın başkenti ise New Orleans değil, Scott Joplin'in bulunduğu Missouri eyaletindeki Sedalia'ydı.Halen Sedalia'da Scott'ın da adını taşıyan "Scott Joplin Festival", her yaz büyük katılımla adını duyurmaktadır.
Ragtime'ın özellikleri
-Ragtime ağırlıkla besteye dayanır.
-Öncelikle piyano ile icra edilir.
-Doğaçlamadan yoksundur.
-Kırık dökükde olsa bir temposu vardır.

Ragtime'ın belli bir besteye dayanan yorumundan koparak, melodik malzemeyi daha özgür ve caz tarzında kullanan ilk müzisyenlerden biri New Orleans'tan Jelly Roll Morton'du. New Orleans geleneğini başlatan müzisyenlerden birisi olan Jelly Roll,ragetime geleneğini1920'li yılların çalkantılar içindeki Chicago'sun dan California'sı na kadar taşıdı.
O zamanların -boogie-woogie müzisyenlerini saymassak ragtime'dan etkilenmeyen piyanist yok gibidir.Scott Joplin dışındaki bir kaç ragtime piyanistlerini de şöyle sıralayabiliriz;
-Tom Turpin
-James Scott
-Joseph Lamb
-Eubie Blake
Scott Joplin'in ragtime koleksiyonuna burdaki linkten ulaşabilirsiniz.


size=2-New Orleans

[/size]
1900'ler de New Orleans bir çok halk ve ırkın birlikte yaşadığı adeta bir cadı kazanıydı.Bütün bu halklar ve ırklar kendi müziklerini ve tınılarınıda buraya taşımıştı.Bütün bu armoniler siyahların şarkı tarzlarındaki haykırışları,dansları ve ritimleri karıştırdı.New Oreleans'ın bu denli önem kazanmasının nedeni,1930'lu yıllara dek bütün önemli caz müzisyenlerinin neredeyse %60'nın bu kentten çıkmış olmasıdır. Bunun 4 ayrı nedenini şöyle sıralayacak olursak;
-Diğer Amerikan kentlerinin aksine kültürel alışverişe uygun olması.
-Birbirinden çok farklı iki siyah halk grubunun varlığının yarattığı gerginlikler ve canlılığın etkisi.
-Siyahların kentte Avrupa sanatının ve hafif müziğin etkin olduğu canlı bir ortam içinde olmaları.
-New Orleans'ın her kategoriden ticarethaneyi ve eylenceyi barındıran bir şehir olması.
New Orleanslı müzisyenlerin arasında birbirinden çok farklı iki grup vardır ve bu farklılık müziklerinede yansır.Kreolgruplar daha yetkin ve nota bilgisine sahiplerdir.Amerikan gruplar ise daha canlı ve içten geldiği gibi çalarlar.Sonra bu iki grup tarzı şekillenerek ustaca harmanlanır. Bunun en mükemmel örneği piyanist-besteci Jelly Roll Morton'dur.
New Orleans sitilinde çoğunlukla bir kornet(trompet), bir trombon ve bir klarnetten üflenen üç melodik çizgi ile karakterize edilir. Bu üç melodi çaılgısının karşısında ritm çalgıları yer alır; kontrabas,davul,tuba,banço,gitar ve bazende piyano.
New Orleans'ın bu eski grupları yüzyıl dönümündeki marş ve sirk orkestralarına benzer.İlk kez New Orleans stilinde HOT çalış görülür.Bu icra tarzı anlatımın son derece sıcak oluşuyla karakterize edilir.Müzisyen enstrümanı çalmaktan çok, onunla konuşarak duygularını yansıtır

.
color=#000000-Dixieland[/color]



New Orleans cazında sadece siyahların olduğunu düşünmemek gerekiyor. "Papa" lakaplı Jack Laine'in kurduğu gruplar 1891'den beri New Orleans'da çalardı. Jack Laine beyaz cazının babası sayılırdı.Önceleri bu gruplar New Orleans'da "band wagons" adı verilen arabaların üstünde yada yürüyerek caddelerden geçerdi. Siyah ve beyaz gruplar eğer birbirleri ile karşılaşırlarsa aynı bizim ozanlarımızın taşlamaları gibi onlarda "contest" yada "battle" denilen yarışlara tutulurlardı.Eğer beyaz grubun başında "Papa" varsa galip taraf beyaz olan taraf olurdu.
New Orleans'ta beyazların tarzı hızlı bir şekilde oluştu;anlatım açısından daha zayıf olan bu tarz teknik açıdan bakıldığında daha yetkin bir hal alıyordu. Melodiler daha yumuşak armoniler daha temizdir.
İki rengin müziğinde cümleler şu şekilde olmalıdır.Beyazlar,"Biz istersek böylede çalarız.".Siyahlar ise,"Biz böyle olmak zorundayız" ın dayanılmaz işlenişini kulaklara fısıldarlardı.
Cazın ilk başarılı beyaz orkestraları Papa Jack Laine'la başlar. Orginal Dixieland Jazz Band, New Orleans Rhytm Kings başlıca topluluklardır.Bu gruplarda solist doğaçlamalarına yer verilirdi.1917'ler de beyazların jazz yapmaya başlamasıyla,,jazz(caz) sözcüğü daha geniş kitlelere ulaşmaya başladı.Beyaz bir orkestra şefi olan Tom Brown ise ,bu sözcüğü ilk kez 1915 yılında Chicago'da çalarken dinleyici önünde kullandığını idda eder.Oysa 1913'de San Francisco gazetesinde bu sözcük müzikal anlamda kullanılmıştı.

Erken dönem cazındaki beyaz çalış tarzını, New Orleans tarzından ayırmak için Dixieland cazı olarak adlandırmak alışkanlık halini almıştır.Dixileand sözcüğünün nereden geldiğine dair bir başka söylenti ise; Louisiana'nın 10 dolarlık banknotlarında ingilizce ten/b yazısının yanında fransızcası dix/b yazardı. Bu durum kuzeyli Yankee'leri öyle etkilemiş olmalıki,ül**i Dixieland olarak adlandırırlar, daha sonralarıda müziğeDixieland jazz denmeye başlanır.
Ragtime,New Orleans ve Dixieland cazı ile caz müziğinin tarihi başlar.Cazın afrikadan geldiğini düşünmek onu bir kesime mal etmek,cazın sadece siyah insanlar tarafından yapıldığını düşünmekle aynıdır.Gerçekte bu böyle değildir.Caz siyahla beyazın birbiriyle karşılaşması sonucu doğmuştur.Bu nedenlede karşılaşmanın en yoğun olarak yaşandığı yer olan ABD'nin güneyinde ortaya çıktı.Cazın doğmasında ve gelişiminde ırklar arası iletişim çok önemli rol oynamıştır.Bu iletişim gerçek bir beraberliği simgeler.Bir bütündür.

color=#000000-Chicago[/color]



20'li yıllardacaz konusundaki en önemli üç şey: New Orleans müziğinin Chicago'da süren parlak dönemi,klasik blues ve Chicago stilidir. New Orleans cazının Chicago'da şekillenmesi genel olarak ABD'nin 1.Dünya Savaşına girişi ile ilişkilidir.New Orleans bir savaş limanıydı.New Orleans deniz kuvvetleri komutanına göre,Story Ville'in eğlence hayatı askeri disiplini bozuyordu.Ve bu nedenlede Stroy Ville bir kararname ile kapatıldı.
Böylece burada bulunan bir çok caz müzisyeni Chicago'ya göç etmek zorunda kaldı.Bu göç kendi içinde siyahların güneyden kuzeye göç etmesinin sadece bir parçasıydı.
Cazın ilk stili New Orleans stili olsada, bu stil gerçek altın devrini 20'li yılların Chicago'sunda yaşadı.New Orleans cazının meşhur plakları,doğduğu kentte değil Chicago'da,popüler hale gelen gramofon için kaydedildi.
King Oliver Chicago'daki en önemli New Orleans grubunu yönetiyordu.Diğer isimlerin yönettikleri gruplar ise;
-Louis Armstorng .......> Hot Five ve Hot Seven
-Jelly Roll Morton ........>Red Hot Peppers
-Johnny Dodds ...........>New Orleans Wanderers
Bugün New Orleans diye adlandırılan stil New Orleanslı müzisyenlerin 20'li yıllarda Chicago'da yaptığı cazdır.Blues'da parlak dönemini bu yıllarda Chicago'da yaşadı.
Tabi blues daha caz doğmadan öncede vardı.O zamanlarda yapılan Blues daha serbest ritimler içerir, belli bir vuruşa bağlı kalınmaz ve sonraları standart blues kalıbı halini alan 12 ölçülü blues kalıbı kullanılmazdı.Bir çok blues şarkıcısı, elinde bir banço ve gitarla köyden köye ,tarladan tarlaya dolaşırdı.Yaptıkları müziğin tarzınada country ve "arkaik"blues denirdi. Caz ve blues birbiriyle okadar yoğun harmanlanmıştırki günümüzün en modern ve en "serbest" çalan müzisyenleri bile kendilerini blues'a bağlı hissederler;gerçekten de,blues bilinci bugünkü cazda çoğu erken caz stilinden daha köklüdür.
20'li yıllar klasik blues dönemi olarak bilinir. Bessie Smith bu dönemin en büyük şarkıcısıydı.Bu yıllarda New Orleanslı büyük caz çalgıcılarının ve meşhur blues şarkıcılarının çevresinde Chicago'nun "Southside"ında siyahların yaşadığı güney yakasında bir caz hayatı doğdu.Fakat New Orleans cazının o neşesi eksikti; bunun yerine büyük kent Chicago'nun kargaşası ve ırk ayrımcılığının izleride kendini hissettiriyordu.
Southside'daki caz hayatının etkisiyle Chicago stili diye adlandırılan stil gelişti.Bu stilde birey hakimdir.Melodisinde New Orleans stilindeki gibi birbiri ile kesişen çizgilerin örgüsü bu stilde yoktur.Solo,gitgide daha büyük önem kazanmaya başlar.Chicago stilinde yapılmış bir çok kayıt bir sololar geçidinden,ya da caz terminolojisiyle söylenecek olursa chours'lardan başka bir şey değildir. Bu stille birlikte saksafon önem kazanmaya başlamıştır.Chicago stili ragetime'dan sonra cazdaki ikinci soğuk stildir. Bix Beiderbecke bu stilin önde gelen temsilcisidir.
[/FONT][/COLOR]
alıntıdır[/font][/color]