Bağlama Hakkında Teknik Bilgiler

[Cho®dSolo]

1. Sizin vücut yapınıza uygun olmalıdır
2.Burgular kolay çevrilebilir ve sıkılığının iyi olası gerekir.Burguların tahtadan yapılması önemlidir.
3.Eşikler iyi ayarlanmış olmalıdır.
4.Perde bağları sıkı olmalıdır.
5.Bağlama sapı çok kalın olmamalıdır.
6.Tezenenin ne çok kalın ne de çok yumuşak olması önerilir.
Tutuşlar

1.Vücut yapınıza uygun bir sandalyeye oturunuz.
2.Sağ kolunuzu bağlamanın gövdesine bastırarak sağ eliniz tellere yaklaştırınız.Önemli bir nokta ise sol elinizi bağlamanın sapından çektiğiniz zaman bağlamanın dengesinin bozulmaması gerekir.Zira bağlamayı dengede tutan sağ elimizdir.
3.Bağlamanın sapı vücudumuza göre biraz çapraz durmalıdır.

Bağlama da Perde Ayarı

A = Eşik ile Re perdesinin boyu

B = Perde yada sap boyu
C = Tekne boyu
D = Eşik mesafesi ( Teknenin 1/5'i )
E = Alt eşik ile üst eşik arası ( Tel boyu )
Tekne boyuna göre sap ölçüsü ne olmalıdır?

A / 0.6 = B ( Uzun sap için )
A / 0.8 = B ( Kısa sap için )
C / 5 = D ( Alt eşiğin konulacağı mesafe )
Örnek :
40 cm teknemiz olsun. Bu tekneye takılacak ( uzun ) sap boyunu hesap edelim.

Formülümüz şu : A / 0.6

Önce "A" yı bulmalıyız. Bunun için önce "D" yi bulup tekne boyu olan 40 cm den çıkaralım. "D" tekne boyunun 1/5 i olduğuna göre ,40 cm'yi 5'e bölelim. Sonra tekne boyundan çıkarttığımızda "A" yı bulmuş oluruz.

40 / 5 = 8 cm ( Eşik mesafesi )

40 - 8 = 32 cm ( Eşik ile re perdesi arası )

32 / 0.6 = 53.33 cm ( Takılacak sap boyu )

40 cm'lik bir tekneye takılacak sap boyunu bulmuş olduk. Bu hesap pratikte tekne boyuna 12 - 13 cm ilave edilerek te bulunabilir.

Kısa sap için de A / 0.8 formülü kullanılarak sap boyu bulunur. Çıkacak sonucun tekne boyu ile aynı olduğunu göreceksiniz. Yani 40 cm lik bir tekneye 40 cm sap takılır.

Perde ayarı nasıl yapılır?

Yukarıda anlattıklarım imal aşamasında bağlamanın standartlara uygun olarak üretilmesine yarayacak bilgilerdi. Ancak, üretilmiş bağlamaların , ne yazık ki çoğu göz kararı imal edildiğinden perde ayarının ölçülerini elimizde bulunan bağlamaları dikkate alarak veriyorum. Şimdi ,perde ayarının hesap makinesi yardımı ile nasıl yapılacağına bakalım.
B * 0.6 = A ( uzun sap )
B *0.8 = A ( kısa sap ) sabit sayı
0.9438747

0.9438747 ( sayısını yazdıktan sonra ,hesap makinesinde 2 kez * tuşuna basın ) sayısı ile tel boyu ( E ) mesafesi çarpılır. Çıkan rakam bize "si bemol" perdesinin yerini verdi. Bundan sonra sürekli ( = ) eşittir tuşuna basılır. Her basılışta çıkan rakam, bize sırası ile perde yerlerinin ölçüsünü verecektir. Yani sırası ile şu perdelerin yerlerini bulmuş olacağız :
si bemol ,si , do , do diyez , re , mi bemol , mi , fa , fa diyez , sol , la bemol , la , si bemol , si , do , do diyez ,re.

Bulduğumuz perde yerleri ana sesler ve yarım seslerin yerleridir. Koma seslerin yerlerini yarım sesleri 2 ye bölerek ( yani iki perdenin tam ortasına bir perde bağlayarak ) buluruz. Unutmamamız gereken basit bir nokta da metreyi kullanırken yukarıdaki resimde çizdiğim gibi , teknede tellerin bağlandığı noktadan itibaren metreyi kullanmalıyız..

---

[esreverdaer]

Eşik yüksekliği ve perdelerin ayarı çok önemli. Perdelerin sadece iyi bağlanması değil sap üzerindeki konumlarının da çok hassas olarak yapılması lazım.
Burgu konusunda ise yeni bağlama ustaları artık gitar modeli burgular takıyorlar, akortun hassaslığı için çok faydası var bunun. Ben şahsen hiç alıp denemedim, bir dezavantajı var mı bilemiyorum. Eski tip burgularla hassas ve güzel akort yapmak zaman alıyor.

Bir de ek olarak akort için şu ek bilgiyi verebiliriz. Normalde bağlamanın karar sesi nota okurken la'dır. Ancak akort yaparken piyanodan si sesi alınır. Bazı sanatçılar kendi ses aralıklarına göre do veya re ile de akort ediyor ama standardı si'dir (kısa sap bağlama için yazıyorum). Do veya re ile akort edebilmek için daha küçük tekne ve daha kalın tel takılması gereklidir. Bu da bağlamanın tonuna etki eder.

[okidoz]

Son duyumlarıma göre kilitli sistem GOTOH elektro gitar kulakçığı takıyorlarmış,ve deneyimleyen üstad arkadaşlarımın demesine göre en güzel yöntem buymuş.Genelde mandolin burguları iyi sanılıyor fakat kafa bölgesinde burguların yapısı nedeniyle klasik gitardaki yada mandolindeki gibi 2 aralık-delik oluyor,dolayısıyla çok ince ve zayıf oluyor,bir kere gözümün önende oldu,canlı yayındaydık ve saz biraz kaydı ve hafif bir darbeye maruz kaldı anında kırıldı.yani çok hassas oluyor mandolin buguları tavsiye edilmiyor.tabi uygulayan ustadan ustaya değişir durum.
Bunun dışında,mateyal çok önemli;Tekne iki çeşitir,ilki yaprak sistem bunda parça parça ağaçlar (ve yerine göre sırayla farklı ağaçlar ki bundaki gaye farklı karakterlerle başka bir ton yakalamak),çeşitli metodlarla (ısı-basınç-nem gibi) şekilledirilip son haline getirilir.İkincisi ise tek bir ağaçtan oyularak elde edilir,ama bu her ağaçla olmaz genellikle maliyet ve en önemlisi ağacın yapısı uygunluğu yüzündendir,meşe ve dut en uygun olanlarıdır.Hangisi daha iyidir demek yanlıştır,iki yönteminde farklı güzel sonuçları vardır bunu zamanla tecrübe ederek kavranabilir.
Kapak bölgesinde başta ladin-sedir-kızıl sedir-kanada çamı kullanılır NOT: bu alanda dünyanın en iyi ladin ağaçları karadenizde trabzonda yetişmektedir,fakat malesef ki değerlendirilmesi gereken yönde kullanılmaz ve telef edilir.Hatta bizden mobilya vs diye satın alıp işleyip dünyaya ALMAN LADİNİ (German spruce) diye pazarlandığı yoğun söylentiler içindedir.

Teknede maun,kızıl ağaç,akça ağaç,dişbudak,kestane,ceviz ardıç,pelesenk(gül ağacı),dut,meşe. kullanılır.Her ağacın her yapılış yönteminin farklı sonucu karakteri vardır.

[MoNoTeist]

Arkadaslar,

Yeni bir konu acmak yerine bu baslik altindan baglama uzmanlarimiza bir soru sormak istiyorum.

Suan kullandigim baglama, kisa sap ve bir ogrenci baglamasi. Yani oyle kaliteli bir enstruman degil. Kayitlarima degisiklik katmasi ve ogrenmek amaciyla aldim ve yaklasik bir senedir firsat buldukca calisip gelistirmeye calisiyorum. Ilerki asamalarda elbette ki degistirecegim ama her konuda bununla acemiligimi atmak istiyorum

Tekne boyutu (sapin bitiminden teknenin diger ucuna kadar) 39 cm. Sap uzunlugu teknenin bitiminden, ust esige kadar yine 39 cm.

Aldigimda Si karar akort edilmisti. Ben de sistemi hic bozmadim. Daha once bu konuyu Ugur hocamla da gorusmustuk ancak bu kez sorum biraz daha farkli.

Baglama Si karar oldugu icin ve kayitlarda baglama kullanacagim zaman, mecburen si uzeri calmam ve soylemem gerekiyor. Ancak bazi sarki ve turkulerde si bana pes geliyor ve atiyorum mi den calmam gerekiyor. Kapo kullandigimizda, baglamanin sesi degisiyor ve kayitlarda pek uygun olmuyor.

Bu nedenle akort sistemini, calacagim sarkiya gore degistirmek istiyorum. Yukarida tarif ettigim baglamami, hangi kararlara gore akort edebilirim.? Ornegin Re veya Mi karar uygun olur mu? Yoksa teller o gerginligi kaldirmaz mi?

Bir diger sorum ise, baglamanin ikinci sira tellerinde kullandigimiz tellerden usttekinin, sarma ile degistirilebildigini gordum. Daha farkli bir ton veriyor ve acikcasi hosuma gitti. Yani en ustteki tel sistemini, ikinci tellere uygulasam sizce sorun olur mu?

Tesekkurler

[Vbaran]

Hocam bağlamada akort olayı gövde boyuna göre sabitlik gösterir doğrudur. Ama tek bir sese de bağlı değildir. Bağlama telleri iki çeşittir. Piramit ve çelik olmak üzere. Piramit teller uzun ömürlü değil fakat akort için daha dayanıklıdır. Yani normal tele göre daha çabuk oksitlenir ve değiştirilmesi gerekir. Ayrıca tel kalınlıkları da önemli bir etkendir. 0.16'dan başlar ve bu en ince teldir (belki daha incesi vardır) Ortalama olarak bir bağlamanın karar sesi 0.18 kalınlıkta çektiği ses göre belirlenmiştir. Uygun tel kalınlığına göre yarım ses tiz ya da pes sese ayarlanabilir. Elinizdeki bağlama boyutları Do diyeze kadar çekebilmeli mesela. Daha tiz sesler için de ters akort denen sistem kullanılır. Yani en alta taktığımız ince teller ortaya ve üste, orta tele taktığımız kalın telleri ise en alta takıp yine bağlama akorduyla akortluyoruz. Alt tel üst tellere göre bir oktav pes kalıyor, üst telleri de mi, fa, fa diyez seslerine kadar çekebiliyoruz. Ama kişisel olarak benim haz duyduğum bağlama tonu olmadığı için eğer o sesleri kullanacaksam arkadaşlarımdan ödünç olarak normal haliyle bu sesleri çeken bağlamalar temin ediyorum.

[MoNoTeist]

Baran hocam.. Benim oyle arkadaslarim olmadigi icin maalesef kendi isimi kendim halletmek zorunda kaliyorum. O nedenle sizlere danismak istedim.

Suan elimde iki farkli baglama teli mevcut.

Biri GOLD marka, 0.18.
Digeri MasterWork Perfect Pranet 0.18

Simdi ben elimdeki bu teller ve bu baglama ile en fazla Do diyeze kadar mi cekebilirim. Dogru mu anlamisim?

Bilindigi uzere si karar, re karar, mi karar, la karar bir cok enstrumanin calimi icin uygun notalar. Ornegin bir sarkiyi si kararda Ud ile, keman ile, gitar ile, kanun ile, baglama ile, ney ile rahat calabiliyorum. Ama atiyorum Do diyez karar olunca isler degisiyor. Bu nedenle, baglamami en azindan re ya da mi 'ye kadar cekebilmek istiyorum. (Elbetteki insanin bir tane enstrumani olmali ve onu adamakilli icra etmeli ama bu muzisyenler icin. Benim gibi tamamen hobi olarak yapanlar icin durum farkli. )

Sorun bu iken cozum onerisi ne olabilir? Farkli bir tel tavsiyesi mi? Yoksa farkli akort sistemlerine uygun olcekli bir baglama mi?

Sanirim suan elimdeki baglama ve teller ile ancak Do diyeze kadar cekebilecegim. Elimde tel olsa acimayip tum olasiliklari deneyecegim ama tel sıkıntım var. Idareli kullanmam gerekiyor

[Vbaran]

Elindeki tellerle ters düzen yapabilirsin. Ve mi karar çekebilirsin. Ancak iki takımı da harcaman gerekebilir. Aslında bağlamacıların bir çoğu takım olarak tel satın almaz. Kendilerine en uygun ölçülerdeki telleri tek tek alıp kombinasyonlarını uygularlar. Mesela ben ters düzen yapacağım zaman en alta 0.20 ya da 0.22 kalınlıktaki iki tane orta tel takıp, ortaya 0.20 ince ve 0.22 bam, en üste de 0.22 ince ve 0.22 bam takıyordum. Sonra bildiğimiz üstten alta la, sol, re olarak bağlama akordu çekiyordum. Tabi bu bağlamada farklı akort sistemleri ve düzenleri araştırmaya başlamadan evveldi.

Şimdi elindeki takımdan birinin içindeki orta telleri en alta, ince bir teli ortaya ve üste, bam teli de ortaya takmalısın. diğer takımdaki ince bam telini de en üste takarsan şimdilik ters düzen çekebilirsin. En üstü mi ayarlayıp, ortayı re, en altı da bir pes oktavdaki la'ya çekmelisin.

[ugur86]

40 tekne ve tel seviyesi işçiliği çok iyi ayarlanmış bir bağlama RE akordunu pyramid ya da krom farketmeden çekiyor (benim bağlamam çekiyor en azından ) . ama genelinde do# ' den sonra koplamalar yaşanabiliyor. en çok da ilk düğüm attığımız alt eşikteki boğumdan-dipten teller kırılıyor. Bunu önlemek için Cem sazevi-Hacı ustanın geliştirmiş olduğu çift delikli tel bağlama yöntemini kullanmanızı tavsiye ederim. resim de ekliyorum tarif de edeyim:
ikinci bir deliği 1mm matkap ucu ile delebilirsiniz. tel bağlarken kanca atıp da sapa doğru gönderdiğimiz ucu karşıya gitmeden ikinci yani gövdeye yakın olan deliğe atıp alttan alıyoruz, ve dışardan dolaşarak hiçbir boğuma veya kıskaca maruz kalmadan karşıya gidiyor. dolayısı ile dipten kopma riski "0" oluyor: buyrun:

[MoNoTeist]

Cok sagolun arkadaslar.

Verdiginiz bilgiler cok kiymetli. O zaman ben ilk tel degisiminde RE'ye cekmeyi bir deneyeyim. Artik koparsa da kismet diyecegiz.

Peki bu ters duzenin eksileri nelerdir? Yani baglamanin o klasik tonunu bozmuyor mu bu sistem?

[Vbaran]

[QUOTE=MoNoTeist;21281]Cok sagolun arkadaslar.

Verdiginiz bilgiler cok kiymetli. O zaman ben ilk tel degisiminde RE'ye cekmeyi bir deneyeyim. Artik koparsa da kismet diyecegiz.

Peki bu ters duzenin eksileri nelerdir? Yani baglamanin o klasik tonunu bozmuyor mu bu sistem?[/QUOTE]

Hocam alt teli üstte karar olarak duyarsın. Benim şahsen sevmediğim bir ton. Bağlamada tok sesleri severim ben. Erol Parlak böyle çalanlardan. Videolarından izlersen duyabilirsin.

[MoNoTeist]

[QUOTE=Vbaran;21283]Hocam alt teli üstte karar olarak duyarsın. Benim şahsen sevmediğim bir ton. Bağlamada tok sesleri severim ben. Erol Parlak böyle çalanlardan. Videolarından izlersen duyabilirsin.[/QUOTE]

Ya baglama zaten dedigim gibi ogrenci baglamasi. Su studyo ekipmanlarini tamamladiktan sonra yavas yavas enstrumanlari da degistiricem ama sira gelmiyor bir turlu.

Baglamam kotu de olsa olabileceginin en iyi tonunu almak isterim. Eger bu ters duzen sesi iyice bozacaksa hic girmeye gerek yok.

Ben bir kere su Re ye cekmeyi bir denemek istiyorum. Bir de su ikinci tellerin usttekini bam ile degisitirecegim. Elimde var bir tane. Internette bir videoda gordum. Cok hosuma gitti. Baglama kailteli olmadigi icin en alt telden ust tele gecince seste bir degisme oluyo. Alttaki bamin tokluk etkisi bir anda kayboluyor. Belki ikinci teldeki degisiklikle o acigi kapatabilirim.

[ugur86]

[QUOTE=MoNoTeist;21291]Ya baglama zaten dedigim gibi ogrenci baglamasi. Su studyo ekipmanlarini tamamladiktan sonra yavas yavas enstrumanlari da degistiricem ama sira gelmiyor bir turlu.

Baglamam kotu de olsa olabileceginin en iyi tonunu almak isterim. Eger bu ters duzen sesi iyice bozacaksa hic girmeye gerek yok.

Ben bir kere su Re ye cekmeyi bir denemek istiyorum. Bir de su ikinci tellerin usttekini bam ile degisitirecegim. Elimde var bir tane. Internette bir videoda gordum. Cok hosuma gitti. Baglama kailteli olmadigi icin en alt telden ust tele gecince seste bir degisme oluyo. Alttaki bamin tokluk etkisi bir anda kayboluyor. Belki ikinci teldeki degisiklikle o acigi kapatabilirim. [/QUOTE]

Bağlamanın teknesi kaç cm hocam tel taktığınız eşikten sapla birleştiği yere kadar olan ön gövdeyi ölçüp yazar mısınız? orta tele bam takmak ilk başta benim de hoşuma gitmişti ama ilerleyen süreçte yine sıkılıp orta tellerin o duygulu tınısını özlüyorum hemen ters akort da güzel oluyor, tadı başka yani, birkaç tane bağlama olduğu durumlarda biri mi çekilip o şekilde kullanılabilir. Baran hocanın anlattığı gibi alt tel grubuna orta telleri takın, orta ve üst tellere de ince telleri takın üst tel mi olacak şekilde akordu çekin, alt teller bir oktav daha pes olacak yalnız dikkat edin

[MoNoTeist]

Ugur hocam,

sapin bittigi bolumden, tellerin takildigi yere kadarki bolum tam 39 cm.. Sap da ayni sekilde govdeyle birlestigi yerden, burgularin oldugu taraftaki esige kadar 39 cm. Bu olculerde uygun olur mu diyorsunuz

Hocam, tel sorunum olmasa hic onemli degil. Her olasiligi denerim ama tellerim kisitli ve yurtdisinda bulamiyorum. O nedenle tedirginim degisim ve denemeler konusunda.

Ama bu ters akordu da bir deneyecegim bakalim. Eger baglamanin o kendine has tinisini bozmaz ise, mi karar icin kullanabilirim.

[vengi]

mi kararı sizin vermiş olduğunuz ölçüde ki bir bağlama heleki öğrenci bağlaması normal akort düzeninde asla çekmez mi kararında çalabilmek için üç seçeneğiniz var

1-Ters akort sistemi

2 -Bağlamaya kelepçe takmak

3-Bozuk düzen akordunda çalmak

[ugur86]

[QUOTE=MoNoTeist;21302]Ugur hocam,

sapin bittigi bolumden, tellerin takildigi yere kadarki bolum tam 39 cm.. Sap da ayni sekilde govdeyle birlestigi yerden, burgularin oldugu taraftaki esige kadar 39 cm. Bu olculerde uygun olur mu diyorsunuz

Hocam, tel sorunum olmasa hic onemli degil. Her olasiligi denerim ama tellerim kisitli ve yurtdisinda bulamiyorum. O nedenle tedirginim degisim ve denemeler konusunda.

Ama bu ters akordu da bir deneyecegim bakalim. Eger baglamanin o kendine has tinisini bozmaz ise, mi karar icin kullanabilirim.[/QUOTE]

39 teknenin re'yi çekmesi lazım, ama öğrenci bağlaması seri üretim dediğiniz için uzaktan birşey demem zor, el yapımı enstrumanların işçilikleri çok farklı oluyor, her ustanın kendi ölçüleri var, misal her 40 tekne re çekmiyor ama benim bağlamam rahatlıkla çekiyor tınısı da kaybolmuyor. sahne kullanımı için seçerek almak üzere bir öğrenci bağlaması almıştım 39 tekneydi o da Re'yi rahatlıkla çekiyor, ama tel mesafesi falan çoğu el yapımında bulamadığım kadar iyiydi, bence yine de denemenizde fayda var. Teller thomann'da var ama buraya göre pahalı tabi:
Pyramid SAZ 675/7 - Thomann UK